Catholicon in opusculis sancti Augustini [Gent]
| bibliotheca | Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België |
| sectio | Handschriften |
| codicis numeri | 9121-23 (pars 1a) 9124 (pars 2a) |
| foliorum numerus | pars 1a: 190 f. pars 2a: 188 f. |
| compilator | Crayverwe de Beyernvliet Nicolaus O.Cart. |
| origo | Gent: kartuizers |
| datatio | 1481-1485 |
| possessores | Affligem: benedictijnen Paris: Bibliothèque Nationale |
| biblio | Cat. KB Brussel, dl. 2, 1902, 183-185 (nr. 1163) [Ampe & Deschamps 1981a] |
| annotatio | Het Catholicon is een compilatie van teksten uit de geschriften van de H. Augustinus in twee delen; het eerste deel bestaat uit drie gedeelten. Ze zijn rijkelijk versierd met miniaturen, en verlucht met gehistorieerde en andere initialen, alsook met lombarden en randversieringen. In de initialen en randversieringen prijken de blazoenen van rijke Gentse burgers die blijkbaar de totstandkoming van dit manuscript hebben bekostigd. Onder dezen treffen we het wapen aan van de families Van der Moere (dl. 1, fol. 25 en 26) en Borluut (dl. 2, fol. 4). Er bevinden zich 37 dateringen in rubrieken en colofons, zodat de voortgang van de compilator op de voet kan worden gevolgd tussen 1481 en 1485. Op enkele plaatsen identificeert hij zich in anonieme bewoordingen als Gents kartuizer (dl. 1, fol. 24v, 188v; dl. 2, fol. 3v); slechts in dl. 2, fol. 181r maakt hij zich voluit bekend: Nicolaus Crayverwe de Beyernvliet scripsit hoc volumen, orate pro eo. Meer dan waarschijnlijk is deze uit Biervliet (Zeeuws-Vlaanderen) afkomstige Gentse kartuizer, gestorven op 13 december 14971, de samensteller van het tweedelige handschrift. Tussen de miniaturen, die onder voorbehoud het werk zouden zijn van Jan van der Moere († Brugge, 1515), ingeschreven in het Gentse gilde van de schilders in 1473, bevinden er zich vier die een kartuizer voorstellen: de eerste verschijnt op een miniatuur waarin het Catholicon aan de H. Augustinus wordt aangeboden (dl. 1, fol. 1r)2; in de tweede miniatuur versnijdt een kartuizerkopiist zijn pen (dl. 1, fol. 25r); de derde miniatuur stelt een kartuizer voor al schrijvend in zijn cel (dl. 1, fol. 67r)3; de laatste afgebeelde kartuizer vertoeft in de aanwezigheid van de H. Livinus (van Gent) en een clericus (dl. 1, fol. 179r). – © Frans Hendrickx. |
- 1. Idibus [Decembribus]
O(bitus) dom(ini) nycholai de biervliet mo(na)chi do(mus) ga(n)daui, in: Anniversaria de ordine [eerste deel], hs. BArs (Paris) 1124, fol. 31r; [PCBR 1999]dl. 2, 23 (nr. GaM172) in tegenstelling tot [PCB 1976]257 (nr. 2211), waar als overlijdensjaar 1498 wordt vermeld als gevolg van een misinterpretatie van het overlijdensbericht in de kapittelakten van de Orde: PB Gent 1, beeld 61: ch. 1498 Nicolaus de Verwilet, monachus professus ejusdem d(omus). Zie ook [Timmermans 2012a]382.
- 2. Zie de beschrijing van de miniatuur door [Ampe & Deschamps 1981a].
- 3. Zie de afbeelding Kartuizer schrijvend in zijn cel (1481).