In memoriam Francis Timmermans (Laken, 17/7/1937 - Brussel, 19/11/2015)

Na een professionele carrière op de hoofdzetel van AG Verzekeringen in Brussel, kwam Francis Timmermans pas in de jaren 1990 via archeologische opgravingen met de kartuizerorde in contact. Geboeid door de archeologie, bood hij spontaan zijn hulp als vrijwilliger aan bij een aantal opgravingscampagnes, onder meer in Frankrijk, waar hij kennismaakte met de professionele archeoloog dr. Jean-Luc Mordefroid (Unité de Recherche Archéologique Cartusienne, URAC). Een groeiende interesse in de geschiedenis van de kartuizerorde in de Zuidelijke Nederlanden, en meer specifiek in de voormalige kartuizervestigingen in zijn geboortestad (te Scheut en te Brussel), leidde tot de eerste contacten met de Belgische kartuizervorser Jan De Grauwe. Met deze laatste publiceerde hij tussen 1999 en 2001 een revisie van diens prosopografische studie van alle kartuizermonniken en -monialen die tussen 1314-1796 in kloosters in de Zuidelijke Nederlanden verbleven hebben. Ondertussen had ook de site van het voormalige kartuizerklooster van Zelem bij Diest bijzonder zijn aandacht getrokken. Hij zou er jarenlang regelmatig verblijven en was er betrokken bij de blootlegging en optekening van de fundamenten van een kartuizercel. Op vraag van Jan De Grauwe, zette hij zijn schouders onder de organisatie van een driedaags internationaal kartuizercongres en een tentoonstelling (2001) in het Zelemse klooster, waarvoor hij Tom Gaens enthousiast maakte om mee te helpen. In 2003 publiceerde hij met deze laatste een Liber Amicorum voor Jan De Grauwe, ter gelegenheid van diens 75e verjaardag. Tijdens de boekvoorstelling ontvouwden de auteurs het plan om een vereniging op te richten, die zich onder meer tot doel stelde om de archieven van kartuizervorsers als Jan De Grauwe te bewaren en te ontsluiten. Dat leidde in 2005 in Herne, dank zij de financiële steun van het Studiegenootschap Hernse Kartuis, tot de oprichting van de vzw Cartusiana, waar onderzoekers als Frans Hendrickx en Jos Bernaer zich vanaf het begin bij aansloten. Met Jos Bernaer reisde Francis Timmermans enkele malen naar de Grande Chartreuse, waar alle beschikbare bundels met aantekeningen van de kartuizer Palemon Bastin (†1933) door hen gedigitaliseerd werden, om ze op de website van Cartusiana ter beschikking te stellen van onderzoekers. In 2010 was Francis Timmermans de organisator van een driedaags internationaal kartuizercongres en een concert met kartuizerliturgie in Luik, waarvoor hij opnieuw de hulp van Tom Gaens aanzocht. Gedurende vijftien jaar nam hij actief deel aan een aantal kartuizercongressen in binnen- en buitenland, waar hij - zowel tijdens het officiële programma als in het sociale programma tijdens de avonduren - een graag geziene gast was. Eveneens legde hij zich toe op de editie van een aantal memoria-bronnen, afkomstig uit kartuizerkloosters uit de Lage Landen, die in de reeks Analecta Cartusiana werden uitgegeven. Gedurende de laatste jaren was hij actief met de inventarisering van de archivalische bronnen met betrekking tot de kartuis van zijn geliefde Brussel, tot hij op 19 november 2015 onverwacht overleed.

Geschriften Francis Timmermans

1999

[I.s.m. Jan De Grauwe] Prosopographia Cartusiana Belgica Renovata (1314-1796), 2 dln. [Analecta Cartusiana, 154:1-2], Salzburg 1999, 517-(1); 573-(1) p.

2000

‘Approche archéologique du site de la chartreuse du Mont-Saint-Jean à Zelem-lez-Diest’, in: Jürg Ganz &Margrit Früh (red.), Das Erbe der Kartäuser. Internationaler Kongress für Kartäuserforschung 1.-5. Dezember 1999 Kartause Ittingen [Analecta Cartusiana, 160], Salzburg 2000, 90-93.

[I.s.m. Jan De Grauwe] ‘Héritage des chartreux après la suppression des monastères belges’, in: Jürg Ganz & Margrit Früh (red.), Das Erbe der Kartäuser. Internationaler Kongress für Kartäuserforschung 1.-5. Dezember 1999 Kartause Ittingen [Analecta Cartusiana, 160), Salzburg 2000, 82-89.

2001

[I.s.m. Jan De Grauwe, ed.] Cartae Capitulorum Generalium 1689-1772. Rijksarchief Brugge, Salzburg 2001 [Analecta Cartusiana, 100:35], VIII-256 p.

‘Conclusions d’une étude approfondie de la Prosopographia Cartusiana Belgica Renovata’, in: Die Kartäuser und die Künste ihrer Zeit, dl. 1 [Analecta Cartusiana, 157:1], Salzburg 2001, 85-182 .

[I.s.m. Jan De Grauwe] Prosopographia monialium Brugis [Analecta Cartusiana, 163], Salzburg 2001, 313 p.

2003

[I.s.m. Tom Gaens] ‘De heilige Bruno en het ontstaan van de orde’, in: Francis Timmermans & Tom Gaens (red.), Magister Bruno. Negen eeuwen uitstraling van de Kartuizerorde, Leuven 2003, VII-VIII.

[I.s.m. Tom Gaens, red.] Magister Bruno. Negen eeuwen uitstraling van de Kartuizerorde, Leuven 2003, XXIX-(1)-367 p., ill

[I.s.m. Michel Carlat] ‘Les prieurs des chartreuses de la Province cartusienne de Teutonie, cités dans l’obituaire de la Chartreuse de Bonnefoy. Contribution à une classification’, in: Francis Timmermans & Tom Gaens (red.), Magister Bruno. Negen eeuwen uitstraling van de Kartuizerorde, Leuven 2003, 101-117. – Bewerkte heruitgave in 2012.

[I.s.m. Tom Gaens] ‘Het Sint-Jansbergklooster te Zelem. Beknopte geschiedenis’, in: Francis Timmermans & Tom Gaens (red.), Magister Bruno. Negen eeuwen uitstraling van de Kartuizerorde, Leuven 2003, XVII-XXIX, 18 ill.

2004

‘Aanvulling op de Prosopographia Cartusiana Belgica Renovata (1314-1796). Wijdingen uit het archief van het aartsbisdom Mechelen’, in: Tom Gaens & Francis Timmermans (red.), Liber Amicorum Jan De Grauwe. Essays over de geschiedenis en het spirituele leven van de kartuizers / Essais sur l’histoire et la spiritualité cartusienne [Analecta Cartusiana, 222], Salzburg 2004, 329-425.

[I.s.m. Tom Gaens, red.] Liber Amicorum Jan De Grauwe. Essays over de geschiedenis en het spirituele leven van de kartuizers / Essais sur l’histoire et la spiritualité cartusienne [Analecta Cartusiana, 222], Salzburg 2004, VI-475 p.

2005

‘Chartreuse des Douze Apôtres à Liège’, in: James Hogg & Gerhard Schlegel (red.), Monasticon Cartusiense, dl. 3 [Analecta Cartusiana, 185:3], Salzburg 2005, 181-190, 312-314, 5 ill.

‘Chartreuse du Mont-Saint-André à Chercq (Tournai)’, in: James Hogg & Gerhard Schlegel (red.), Monasticon Cartusiense, dl. 3 [Analecta Cartusiana, 185:3], Salzburg 2005, 249-258, 359, 1 ill.

‘Chartreuse Mont-Saint-Jean à Zelem (Diest)’, in: James Hogg & Gerhard Schlegel (red.), Monasticon Cartusiense, dl. 3 [Analecta Cartusiana, 185:3], Salzburg 2005, 125-134, 279-283, 9 ill.

‘Chartreuse Sainte Marie Madeleine sous la Croix de Louvain’, in: James Hogg & Gerhard Schlegel (red.), Monasticon Cartusiense, dl. 3 [Analecta Cartusiana, 185:3], Salzburg 2005, 230-238, 351-353, 4 ill.

‘Chartreuse de Nortre-Dame-de-Grâce à Bruxelles’, in: James Hogg & Gerhard Schlegel (red.), Monasticon Cartusiense, dl. 3 [Analecta Cartusiana, 185:3], Salzburg 2005, 203-214, 323-325, 3 ill.

2007

‘Bernardus Truijts, de moine chartreux à chanoine régulier de l’Ordre de St Augustin’, in: Robert Bindel (red.), 35 Années de recherche et de spiritualité. Congrès international des Analecta Cartusiana du 23 au 26 juin 2005, Chartreuse de Molsheim – France [Analecta Cartusiana, 253], Salzburg 2007, 157-187. – Nederlandse versie gepubliceerd in 2008.

[I.s.m. Jan De Grauwe, ed.] Cartae visitationum Cartusiae Lovaniensis (1504-1537 & 1559-1561), British Library, Ms Harley, 3591 [Analecta Cartusiana, 248], Salzburg 2007, XIV-132 p., 1 ill.

‘Fouilles et archéologie du bâti de la chartreuse de Zelem. Premiers résultats’, in: Martine Valdher (ed.), Moines et moniales dans l'Ordre des Chartreux: l'apport de l'archéologie. Actes du Premier Congrès international d'Archéologie cartusienne, 22-25 juin 2006 [Analecta Cartusiana, 245], Salzburg 2007, 139-157, 13 ill.

‘Les recommandations de Dom Le Masson aux moniales de Bruges’, in: Robert Bindel & Pierre-Aelred Henel (red.), Dom Innocent Le Masson, chartreux méconnu, Noyonnais oublié [Analecta Cartusiana, 209],Salzburg 2007, 85-89.

‘Visiteurs de la Provincia Teutoniae’, in: Meta Niederkorn-Bruck (ed.), Liber amicorum James Hogg. Kartäuserforschung 1970-2006. Internationale Tagung Kartause Aggsbach 28.8-1.9.2006 Kartause Mauerbach, dl. 1 [Analecta Cartusiana, 210:1], Salzburg 2007, 175-197.

2008

‘Bernardus Truijts, van kartuizermonnik tot reguliere kanunnik van de Orde van St. Augustinus in Sint Jakob op de Koudenberg te Brussel’, in: Eigen schoon en de Brabander, 91 (2008), 225-254. – Franse versie gepubliceerd in 2007.

2009

[I.s.m. Jan De Grauwe, ed.] De Wal Petrus, Calendarium Cartusiense Bruxellensis [Analecta Cartusiana, 279:1], Salzburg 2009, VII-(1)-422 p.

2011

[Ed.] Obituaria cartusiae Lirensis [Analecta Cartusiana, 279:2], Salzburg 2011, VIII-416 p., ill.

‘De van Abcoudes, de van Brederodes en de kartuizers’, in: Eigen schoon en de Brabander, 94 (2011), 247-256, 1 ill.

2012

[I.s.m. Tom Gaens] ‘Amo te, sacer ordo Carthusiensis. Les impulsions données à la science cartusienne par Jan De Grauwe’, in:Frans Hendrickx & Tom Gaens (red.), Amo te, sacer ordo Carthusiensis. Jan De Grauwe, passionné de l’Ordre des Chartreux, m.m.v. Francis Timmermans [Miscellanea Neerlandica, 38 / Studia Cartusiana, 1], Leuven 2012, 13-21.

[Ed.] Obituarium Cartusiense Domus Capellae, 2 dln. [Analecta Cartusiana, 279:3], Salzburg, 2012, XVI-505-(1) (doorlopend) p.

[I.s.m. Michel Carlat] ‘Les prieurs des chartreuses de la Province cartusienne de Teutonie, cités dans l'obituaire de la Chartreuse de Bonnefoy. Contribution à une classification’, in: Frans Hendrickx & Tom Gaens (red.), Amo te, sacer ordo Carthusiensis. Jan De Grauwe, passionné de l’Ordre des Chartreux, m.m.v. Francis Timmermans [Miscellanea Neerlandica, 38 / Studia Cartusiana, 1], Leuven 2012, 97-103. – Bewerkte heruitgave van de publicatie in 2003.

2013

‘Les fondateurs et bienfaiteurs des premières chartreuses belges’, in: Sylvain Excoffon (ed.), Les chartreux et les élites (XIIe-XVIIIe siècles). Colloque international du CERCOR (30-31 août 2012) [Analecta Cartusiana, 298], Saint-Etienne 2013, 123-138.

2014

[Ed.] Calendarium cartusiae monachorum Brugensis [Analecta Cartusiana, 279:4], Salzburg 2014, XIV-368 p.

2015

[I.s.m. Tom Gaens] ‘Aperçu de l’histoire de la chartreuse des Douze Apôtres au Mont-Cornillon à Liège (1360-1796)’, in: Tom Gaens & Francis Timmermans (red.), Tradition et transformation. Les chartreux dans l'Europe médiévale et moderne. Colloque international à l'occasion du 650e anniversaire de la fondation de la chartreuse de Liège (6-8 octobre 2010) [Analecta Cartusiana, 306], Saint-Étienne 2015, 11-29, 3 ill.

[I.s.m. Tom Gaens, red.] Tradition et transformation. Les chartreux dans l’Europe médiévale et moderne. Colloque international à l’occasion du 650e anniversaire de la fondation de la chartreuse de Liège (6-8 octobre 2010) [Analecta Cartusiana, 306], Saint-Étienne 2015, 427-(1) p., ill.